De Nederlandse vermogensrendementsheffing in box 3 bevindt zich in een diepe crisis, gekenmerkt door juridische onhoudbaarheid, politieke impasses en grote onzekerheid voor miljoenen burgers. De kern van het probleem is de spanning tussen de door de wetgever gehanteerde fictieve (forfaitaire) rendementen en de werkelijke opbrengsten die burgers behalen met hun spaargeld en beleggingen.
Juridische Aardverschuiving door de Hoge Raad
Een reeks baanbrekende arresten van de Hoge Raad heeft het fundament onder het box 3-stelsel weggeslagen.
- Kerstarrest (2021): De Hoge Raad oordeelde dat het stelsel van vóór 2023, dat uitging van een fictieve verdeling van vermogen over sparen en beleggen, in strijd was met het Europees recht als het forfaitaire rendement hoger was dan het werkelijke rendement.
- Arresten van 6 juni 2024: Ook de daaropvolgende Herstel- en Overbruggingswet, die wel uitgaat van de werkelijke vermogensmix maar nog steeds met forfaits rekent, werd onrechtmatig verklaard in gevallen waar het forfait het werkelijke rendement overstijgt. De Hoge Raad heeft de facto een tegenbewijsregeling in het leven geroepen: belastingplichtigen mogen aantonen dat hun werkelijke rendement lager was en worden dan op basis van dat lagere rendement belast.
Huidige Situatie (2023-2027): Overbruggingswet met Tegenbewijs
Momenteel geldt een hybride systeem:
- De Overbruggingswet: De standaardheffing is gebaseerd op de werkelijke verdeling van vermogen over drie categorieën (banktegoeden, overige bezittingen, schulden), elk met een eigen forfaitair rendementspercentage. Het belastingtarief is 36%.
- De Tegenbewijsregeling: Als het werkelijke rendement lager is dan het forfait, kan de belastingplichtige via een "Opgaaf werkelijk rendement" (verwacht in de zomer van 2025) vragen om een lagere aanslag. De Hoge Raad heeft strikte regels voor deze berekening opgesteld: het gehele vermogen telt mee, inclusief ongerealiseerde waardestijgingen, maar kosten (behalve rente op schulden) zijn niet aftrekbaar.
Dit systeem is complex en legt een zware administratieve last bij de burger.
Toekomst (vanaf 2028): Wet Werkelijk Rendement
Er ligt een wetsvoorstel voor een nieuw stelsel per 2028, maar de toekomst ervan is hoogst onzeker.
- Hybride model: De hoofdregel wordt een vermogensaanwasbelasting (VAB), waarbij jaarlijks belasting wordt geheven over alle opbrengsten, inclusief ongerealiseerde waardestijgingen van bijvoorbeeld aandelen. Voor onroerend goed en bepaalde start-ups geldt een uitzondering: een vermogenswinstbelasting (VWB), waarbij de waardestijging pas bij verkoop wordt belast.
- Andere wijzigingen: Het heffingsvrije vermogen wordt vervangen door een veel lagere vrijstelling op het rendement (heffingsvrij resultaat) en er komt een mogelijkheid om verliezen te verrekenen met toekomstige winsten.
Impasse en Gevolgen
Het voorstel voor 2028 stuit op forse kritiek van de Raad van State (te complex, onuitvoerbaar) en politieke weerstand (met name tegen de vermogensaanwasbelasting), waardoor de invoering per 2028 onzeker is. Deze aanhoudende onzekerheid heeft grote gevolgen:
- Voor burgers: Spaarders worden anders behandeld dan beleggers en vastgoedeigenaren. Vooral voor die laatste groep is de tegenbewijsregeling door de rekenregels (ongerealiseerde waardestijging telt mee, kosten niet) vaak ongunstig.
- Voor de economie: De hersteloperaties kosten de schatkist miljarden, de onzekerheid schaadt het investeringsklimaat en de hoge belastingdruk op verhuurd vastgoed leidt tot een krimp van het aanbod aan huurwoningen in de vrije sector.
Conclusie
De box 3-heffing blijft een juridisch en politiek hoofdpijndossier. Een stabiele, eenvoudige en rechtvaardige oplossing is nog ver weg. Voor belastingplichtigen is het cruciaal om een nauwkeurige administratie bij te houden van alle vermogensmutaties om voorbereid te zijn op de huidige en toekomstige regels.
De materie rondom Box 3 blijft complex. Het is belangrijk om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen om verrassingen te voorkomen. Heb je vragen over de invloed van de Box 3-regels op jouw specifieke situatie, of wil je weten hoe je je het beste kunt voorbereiden op toekomstige veranderingen? Neem dan gerust contact op met TopBalance en wordt je geholpen met een persoonlijk advies dat aansluit bij jouw situatie.